نقش دفاعى زنان در عصر نبوي

عصر نبوی، کاملترین دوره تاریخ بشرى در ظهور و بروز الگوهاى رفتارى است. حضور مبارک پیامبر اکرم (ص) که مثال عینى انسان کامل است اسوه و الگویى است که قرآن آن را اسوه حسنه معرفى مى نماید.

الف - در طى 23 سال تاریخ پرفراز و نشیب صدر اسلام، زنان و مردان بزرگى تربیت یافتند که هر یک در نوع خود بى نظیر بوده اند. حوادث و اتفاقاتى رخ داده است که شیوه رویارویى با آنها درس بزرگى براى امت پیامبر در عصرهاى دیگر است. از جمله موضوعاتى که طرح و تبیین آن موجب الگو پردازى صحیح خواهد بود و ما را در مسیر صواب هدایت خواهد کرد؛ نقش زنان در عصر نبوى است. نقشى که بدون افراط و تفریط، شعارزدگی، سطحى نگرى و استفاده ابزارى شکل گرفت و موجب تربیت زنانى بزرگ و نامدار شد. در این راستا توجه به نقش زنان در نظام دفاعى حکومت نبوى نشانگر عمق توجه پیامبر به توانمندیهاى زنان و فراهم ساختن بستر مناسب و طبیعى جهت شکوفایى تواناییهاى زنان است. ما در این نوشتار قصد داریم که با بیان شواهد تاریخی، ابعاد مختلف حضور زنان را در نظام دفاعى عصر پیامبر اعظم (ص) تبیین نمائیم تا الگو و نمونه اى قرار گیرد و بدین وسیله اندیشه هاى سره از ناسره تمییز گردد با این مهم، عصر نبوى به عنوان مقیاس و ملاک تعیین شده است؛
با بعثت پیامبر عظیم الشان اسلام، زنان جزیره العرب همچون مردان به سوى اسلام گرایش پیدا کردند و همواره به دنبال کشف دیدگاههاى دین مبین اسلام پیرامون تکالیف و حقوق زنان بودند. از اولین بیعت پیامبر، زنان هم جزء بیعت کنندگان بودند و بدین شکل به صورت عملى وارد عرصه اجتماعى و سیاسى شدند. پیامبر (ص) محدودیتى براى حضور زنان مطرح نمى کردند بلکه با بیان شرایط حضور، به تربیت شخصیت آنان به شکل اصولى مى پرداختند. با آغاز حکومت نبوى در مدینه و حملات وقت و بى وقت مشرکین جهت نابودى حکومت نوپاى اسلامى بحث دفاع شکل گرفت. عرب، بیگانه از جنگیدن نبود اما تا پیش از اسلام اهداف جنگ اهدافى مادى و خود پسندانه بود. پیامبر به مسلمانان درس صلح و برادرى داد. اما آنان را به گونهاى تربیت کرد که در مقابل زورگویى بایستند و تن به ذلت ندهند.
زنان مسلمان با شروع اولین غزوات پیامبر خواهان شرکت در دفاع بودند. آنان علاقه مند بودند که با انجام کارهایى همچون آب رسانی، نگهدارى تدارکات، طبخ غذا، پرستارى بیماران و مجروحین و حمل شهدا، پیامبر را یارى دهند.
پیامبر اکرم (ص) که توانایى برخى از زنان را بسیار بالا و آنان را سرشار از عشق و روحیه فداکارى و ایثار مى دیدند به آنان اذن حضور مى دادند. به یقین مى توان گفت که اعتماد پیامبر به زنان عامل بسیار مهمى در رشد بیشتر آنان بوده است. در این قسمت به نمونه هایى اشاره مى نمائیم.
شواهد تاریخی
ام نسان چنین مى گوید: وقتى پیامبر خدا (ص) تصمیم گرفت به سوى خیبر حرکت کند، به نزد او رفته و عرض کردم: « اى رسول خدا! آیا اجازه مى دهید همراه شما بیایم و چنانچه در این جنگ مجروحى بود- که نخواهد بود- آنها را مداوا کنم و همچنین از تدارکات نگهدارى نمایم؟»
پیامبر خدا (ص) در جواب فرمود: «بیا به برکت خدا» و (سپس فرمود:)«زنانى از قوم تو و از غیر ایشان از من اجازه خواستند تا در جنگ شرکت داشته باشند که به آنها اجازه دادم. چنانچه مایل باشى مى توانى با قوم خود حرکت کنى و اگر مى خواهى با ما حرکت کن»! عرض کردم «با شما» فرمود: «بنابراین همراه همسر من ام سلمه باش.»
ام نسان گوید: من با ام سلمه و پیامبر (ص) و سپاه همراه شدم و تا فتح خیبر همراه آنان بودم و با دارویى که داشتم مجروحین را مداوا مى کردم و در پایان پیامبر مقدارى از غنائم را به ما داد. (واقدی، محمد بن عمر، مغازی، ج 2، ص 687)
فاطمه علیها السلام، همراه جمعى از زنان در جنگ احد به همراه پیامبر بود. مجموعا 14 زن بودند که خوراکى و آشامیدنى بر پشت خود حمل کرده و زخم مجروحان را پانسمان و مداوا مى کردند و به آنها آب مى رساندند. (واقدی، محمد بن عمر، مغازی، ج 1، ص 249)
صفیه دختر عبدالمطلب میگوید: «در جنگ احزاب زیر رگبار سنگ و تیر بودیم که یک یهودى به سوى ما آمد. من شمشیر حان بن ثابت را گرفتم و گردن یهودى را زدم طورى که سرش به سمت گروهى پرتاب شد. (ابن هشام، السیرهالنبویه ج ،3 ص 239)
ام عطیه مى گوید:«در هفت جنگ، همراه پیامبر (ص) بودم. در این جنگها، تدارکات ایشان را نگهدارى کرده و براى ایشان غذا درست مى کردم و مجروحین را مداوا کرده و از مریضها پرستارى مى کردم. (اعیان الشیعه، ج 3، ص 842)
در جنگ صفین، ام حارث انصارى و ام عماره از فرار مردان جلوگیرى کردند. ام حارث لگام شتر همسر خود را گرفته و به فرار او اعتراض مى کرد! ام عماره شمشیر خود را کشیده و خطاب به انصار فریاد مى زد: «این چه کار زشتى است؟ شما و فرار»( !مغازی، ج 1، ص 249، ج 2 ص 904)
شواهد تاریخى بسیارى درکتب تاریخى وجود دارد که نشان دهنده اذن پیامبر نسبت بهحضور زنان درمیدان دفاع است.
با توجه به مستندات موجود مى توان وظائف زنان در عصر نبوى را اینگونه بیان نمود:
1- مداواى مجروحین.
2- آب دادن به رزمندگان.
3- حمل مجروحین به پشت جبهه.
4- نگهدارى تدارکات و حمل تیر.
5- دفع حملات دشمن در صورت لزوم.
6- تشجیع و تشویق مردان به جنگ.
7- ممانعت فرار از جنگ.
8- طبخ غذا براى رزمندگان.
9- قتال و شرکت در نبرد.
ناگفته پیداست که این وظائف مربوط به حضور زنانى است که مستقیما در جنگها شرکت داشتند. پشتیبانى روحى و عاطفى زنان در پشت میدان نبرد که موجب حفظ مدینه از خطرات دشمن و آسودگى خیال مردان براى رفتن به جنگ بود در جاى خود قابل بررسى است.
نتایج به دست آمده از حضور زنان در جنگهاى صدر اسلام:
1- رضایت و تایید پیامبر اکرم نسبت به حضور زنان
2- اشتراک تکلیف زن و مرد در بحث دفاع
3- ظهور قابلیتهاى متنوع و متفاوت زنان در دفاع
4- چند منظوره بودن نقش زن در دفاع- تاثیر این نقش در دفاع فیزیکی، دفاع روانى و تاثیرگذاربودن حضور زنان در افزایش حضور مردان و حتى افزایش کیفیت حضور مردان-
5- اجازه حضور زنان درسنین مختلف جوان، میانسال و سالمند در دفاع
حضرت امام خمینى با تاسى از دیدگاههاى پیامبر اسلام، از ابتداى انقلاب و بالاخص در زمان دفاع مقدس با حمایت و پشتبانى از حضور هدفمند زنان، نادیده گرفتن و مهمل گذاشتن این قشر عظیم جامعه را به هیچ وجه جایز ندانستند و همواره تاکید کردند که زنان مسلمان با حفظ حدود الهى در تمام صحنه هاى جامعه حضور یابند. ایشان زنان صدر اسلام را الگوى زنان مسلمان دانسته و به زنان ایران اسلامى در هشت سال دفاع مقدس اجازه دفاع دادند.
این نوشتار را با یادآورى دو جمله از فرمایشات حضرت امام خمینى به پایان مى رسانیم.
«زنها هستند که ملتها را تقویت مى کنند؛ شجاع مى کنند. بانوان در صدر اسلام با مردان در جنگها هم شرکت داشته اند. 12/11/58»
«پیروز و سرافراز باد نهضت اسلامى زنان ایران. افتخار بر این قشر عظیمى که با حضور ارزشمند و شجاعانه خود در صحنه دفاع از میهن اسلامى و قرآن کریم، انقلاب را به پیروزى رساند و هم اکنون در جبهه و پشت جبهه در حال فعالیت و آماده فداکارى است.» 5/2/60

معصومه رامهرمزی- روزنامه رسالت

(0) نظر

دسته ها : نقش زنان در دفاع مقدس

جمعه 1389/6/19