امام خمینی، محوری ترین عاملی بود که در طول هشت سال دفاع مقدس، باعث اتحاد و همدلی نیروهای مردمی در راستای جهاد و دفاع از سرزمین و کیان انقلاب اسلامی ایران محسوب می شود.
امام، شخصیتی محبوب و دوست داشتنی بود که با نفوذ معنوی خود که دربین مردم ایران و جوانان داشت با سخنان و ارشادات خود به آن ها شور و شوق و اعتماد به نفس می بخشید. این مسأله منجر به حضور مداوم و پرصلابت مردم و رزمندگان در جبهه های جنگ می گردید. او رهبری فوق العاده بزرگ و مهربان بود که حضور گسترده و مردمی ما در دوران دفاع مقدس و حتی پیروزی های ما در جنگ تحمیلی مرهون رهبری لایق و شایسته ی او می باشد.
در لحظه ای که ایشان تشخیص می دادند کشور و مملکت و انقلاب در خطر است با بیاناتی سازنده و مؤثر مردم را به حضوری یکپارچه در صحنه ی جنگ و انقلاب فرا می خواندند و مردم نیز گوش به فرمان او بودند و از او پیروی می کردند. امام، به عنوان رهبر و فرمانده ی کل قوا دارای اهمیت فراوان و جایگاه اساسی در کشور بودند. در همین باره می توان گفت که رهبری حضرت امام (ره)، واقعاً
مهم ترین عامل در حفظ انسجام و اتحاد مردمی و بالابردن روحیه ی نظامی و رزمی رزمندگان در جنگ تحمیلی بوده است. با رهبری روشنفگرانه ی امام (ره) بود که تمام عوامل در جهت تقویت جبهه ی خودی در برابر دشمن صورت می گرفت.
امام (ره)، در تمام زمینه ها، شرایط و موقعیت های مختلف کشور و جهان آگاهی و بینش سیاسی فراوانی داشتند و همین ویژگی او باعث آگاهی مردم ایران از اهداف خائنانه ی دشمنان و توطئه های آنان علیه مملکت اسلامی ایران می شد.
مهم ترین و اساسی ترین خصوصیت امام، « مردمداری و مردمی بودن» او بود. همین ویژگی نیز باعث می شد که مردم نیز گوش به فرمان او باشند و درتمام زمینه ها و جریانات حضوری فعال و گسترده داشته باشند. هنگامی که کشور و ملت ایران و کیان انقلاب اسلامی از طرف دشمن بعثی عراق مورد تهدید و تجاوز قرار گرفت فرمان جهاد و مبارزه ی مردمی را صادر نمود و مردم و جوانان غیور ایران در پاسخ به فرمان رهبر خود لبیک گفتند و چون سیلی خروشان به طرف جبهه های جنگ با دشمن خبیث هجوم بردند و دشمن قلدر و ارتش سراپا مسلح بعث عراق را درجنگ، با ناکامی و شکست
روبه رو کردند.
جوانان مؤمن و انقلابی ایران، به نحوه ی فزاینده تحت تأثیر سخنان معنوی و روحانی حضرت امام(ره) قرار می گرفتند و خوشبینانه با باورهای مذهبی و ایمانی و روحیه ی ملی برای شکست دادن دشمن عازم جبهه های جنگ می شدند. بی شک وجود حضرت امام(ره) یکی از عوامل مهم اتحاد و رمز پیروزی مادر جنگ بود و مردم ایران برای امام خمینی (ره) به عنوان رهبر خود و فرمانده ی کل قوا احترام فراوان قائل بودند و به او عشق می ورزیدند و امام هم به مردم ایران و جوانان غیور عشق می ورزید و آن ها را بسیار دوست می داشت.
اشاره به برخی بیانات ایشان می تواند بیانگر جایگاه، موقعیت و اثرگذاری امام(ره) در طول دفاع مقدس باشد:
« بحمدالله همه ی قشرهای ملت و همه ی مردم استان هایی که در ایران هستند هم زن و هم مرد، بچه و بزرگ برای حفظ نهضت اسلامی خودشان کوشا هستند و همه خودشان را درحال جنگ می بینند و جوانان برومند از همه ی اطراف ایران داوطلب هستند برای جنگ.»
« من از ملت بزرگ ایران خواهانم که درهر مسأله ای که پیش می آید قوی باشند، قدرتمند باشند، متکی به خدای تبارک و تعالی باشند و از هیچ چیز باک نداشته باشند، ما از آن قدرت های بزرگ نترسیدیم، این که قدرتی نیست.
ما متکی به خدا هستیم و با اتکا به خدا از هیچ چیز ترس نداریم. شما ملت عزیز مجتمع باشید، مصمم باشید و از هیچ چیز هراس نداشته باشید که هراسی هم نیست.»
« شما ای جوانان برومند خوزستان و منطقه ی غرب و دیگر جبهه ها، دراین میدان شرف پایدار باشید و از وطن اسلامی خود با تمام کوشش و فداکاری دفاع کنید که به خواست خداوند متعال پیروز خواهید شد و جنود ابلیس را با فضاحت تمام به عقب خواهید رفت.»
« ایران صدام را با شکست مواجه خواهد ساخت، چرا که ما نه از شرق می ترسیم و نه از غرب و فقط به خدا تمسک داریم.»
« ما تمام ملتمان جنگجو است و با تمام قوا مقابله می کنیم.»
نقش نیروهای مردمی در جنگ تحمیلی
به طور کلی دفاع امری غریزی و طبیعی است که در تمام موجودات اعم از نباتات و حیوانات وجود دارد و اختصاص به یک موجود یا جنس خاصی از موجودات ندارد. در انسان نیز سیستیم دفاعی قرار داده شده است تا درهنگام خطر و وجود دشمن از خود دفاع و واکنش نشان دهد.
درمورد جوامع انسانی و اجتماعی نیز چنین است؛ هر بار که سرزمین و ارزش های دینی و ملی آن ها مورد تعدی و تجاوز دشمن قرار گیرد، وظیفه و رسالت دفاع از ارزش های دینی و ملی به میان
می آید و در رأس اهداف و برنامه های آن جوامع انسانی قرار می گیرد. در جنگ تحمیلی و ناخواسته ی هشت ساله که از طرف ارتش حزب بعث و رهبران خودکامه ی آن به کشور ایران تحمیل شد، نمونه ی بارزی ازدفاع مردمی ملت ایران در مقابل دشمن بعثی آشکار شد. مردم ایران دراین دفاع مقدس، همه اعم از زن ، مرد، پیرو جوان، روی به میدان کارزارنهادند و به مقابله با دشمن برخاستند و هرفردی به سهم خود و توانی که داشت، به راه های مختلف، دین خویش را به اسلام، انقلاب و وطن ادا کردند.
مردان در صف اول مبارزه با دشمن و زنـان درپشت جبهه حماسه ها آفریدند و شجاعت ها از خود نشان دادند.
مردم مسلمان ایران در طول هشت سال دفاع مقدس، دست به دست هم دادند و برای دفاع از کشور خود و ازبین بردن دشمن بعثی، فداکاری و تلاش جانانه ای کردند، اما دفاع آنان مختص به قشر و گروه خاصی از جامعه نبود، بلکه تمام اقشار جامعه از روستایی و شهری، زن و مرد، پیر وجوان و حتی اقوام و اقلیت های مختلف ایرانی چه براساس نگرش دینی و چه براساس وظیفه ی وطنی و میهنی درجنگ شرکت کردند و درحماسه ی مقاومت مردم ایران در برابر هجوم وحشیانه ی ارتش حزب بعث عراق حضوری مؤثر و گسترده یافتند و به مبارزه با دشمن پرداختند.
درجنگ تحمیلی تمام اقشار جامعه در قالب بسیج مردمی به جبهه های جنگ شتافتند و شجاعانه با بذل جان خود را آرمان های دینی و عقیدتی برای حفظ نظام جمهوری اسلامی و سرزمین و ناموس خود دفاع کردند. در پرتو همین بسیج مردمی بود که دشمن بعثی با آن همه تجهیزات و نیروهای نظامی و کمک های نظامی غرب و شرق نتوانست در برابر اراده ی پولادین و راسخ مردم مسلمان ایران دوام بیاورد.
شهید دکتر محمدجواد باهنر درباره ی نقش و تأثیر « بسیج مردمی» می گوید:
« اصلاً بسیج یک سرچشمه است که پایان ناپذیر است، آن هم با نوعی تعلیمات چریکی و عادی که مردم همه یاد بگیرند و همه بتوانند مقاومت کنند و بزرگ ترین نیروها را بتوانند از پا در بیاورند.
جنگ مردمی و بسیج عمومی است که قدرتی را به وجود می آورد که به اضافه ی آرمان مقدس ایمان به خدا می تواند به ملت ها بیاموزد که چگونه می توانند زنده بمانند و روی پای خودشان بایستند.»
برجسته ترین ویژگی جنگ، مردمی بودن آن می باشد که با توجه به ویژگی حضور مردم، جنگ ابعاد جدیدی به خود گرفت و این امر باعث استمرار بخشیدن به حضور مردم درجنگ و نیز اتخاذ استراتژی مناسب، یعنی حمایت از نظام جمهوری اسلامی ، دفاع از وطن اسلامی و شکست دشمن گردید. گرچه جنگ مشکلات و مصایب فراوانی را به دنبال داشت، اما هیچ کدام از آن ها نتوانستند که مردم حزب الله ایران را خسته و دلسرد نمایند. بلکه مردم مسلمان و انقلابی ایران رنج ها و مصایب را به عنوان وظیفه و تکلیف شرعی در راه جهادفی سبیل الله به جان می خریدند و همان گونه که پیروزی ها را در سایه ی لطف خدا به دست می آوردند و می دیدند، مشکلات را نیز به خوبی می فهمیدند ودر راه خود راسخ بودند.
نیروهای مردمی که به جبهه های جنگ می شتافتند، همه خود را رزمنده، برابر و برادر می خواندند و درهنگام مبارزه و جنگ دوشادوش یکدیگر می جنگیدند و در هر شرایط و موقعیت نیز هر کدام گوشه ای از کار را گرفته و با هم همکاری می کردند.
اتحاد و یگانگی که بین نیروهای مردمی و رزمنده وجود داشت – وبه تعبیر قرآن کریم، رمز پیروزی مسلمین می باشد- باعث شد آن ها را در برابر دشمن پیروز شوند: امام خمینی (قدس سره) می فرماید:
« آن انسجامی که در اثر جنگ بین همه ی قشرها پیدا شد و آن معنای روحانی و معنوی که در خود سربازان عزیز از ارتش و ژاندارمری وسپاه پاسداران به نمایش گذاشته شد و آن روح تعاونی که در همه ی ملت، از زن و مرد، سرتاسر تحقق پیدا کرد، به دنیا فهماند که این مساله ای که درایران است با همه مسایل جدا است.»
اما به طور کلی پیروزی درجنگ تحمیلی مرهون عوامل متعددی است که از میان آن ها دو عامل :
« پشتیبانی مردمی» و « روحیه ی رزمندگان» از اهمیت خاصی برخوردار می باشد.
پشتیبانی به موقع و مناسب نیروهای مردمی در جنگ از یک سو، و برخورداری نیروهای رزمنده ی عمل کننده از روحیه ی بالا از دیگر سو، از عوامل بسیار مهم موفقیت نیروهای نظامی و رزمی ما در انجام مأموریت های محوله بوده است.
رزمندگان ما در جریان حماسه ی دفاع مقدس به لحاظ مردمی بودن آن، از دو عنصر فوق در حد بالایی برخوردار بودند و همین امر موجب پیروزی های بزرگ آن ها بر دشمن گردید.
لذا حضور نیروهای مردمی در امر پشتیبانی جنگ، بسیار ضروری و حیاتی بود و همین پشتیبانی و حضور مردم، موجب ایجاد دلگرمی و بالا رفتن روحیه ی نیروهای رزمنده می گردید. به عبارتی هرچه پشتیبانی جنگ مردمی تر می شد، نیروهای رزمنده در برابر دشمن، احساس حقانیت بیشتری
می کردند و در رزم خود با دشمن استوارتر می گردیدند . این جاست که انسان به یاد این آیه ی زیبای قرآن کریم می افتد که :
« اولئک الذین امتحن الله قلوبهم للتقوی...»
« این ها کسانی هستند که خداوند دل های آن ها را به ایمان امتحان کرده و پیروز شده اند.»

منبع:
امام و جنگ/ستاد برگزاری سالگرد جنگ تحمیلی/28 شهریور تا 3 مهر 60/ص 15-14 و 53-47