بانوان ایثارگر ایرانى با داشتن تجارب ارزشمند از حضور خود، در دوران پیش از پیروزى انقلاب شکوهمند اسلامى ایران، پا به پاى مردان در فعالیت هاى مختلف کشور، در طول مدت هشت سال دفاع مقدس به افتخارآفرینى خویش ادامه داده، حتى در برخى از صحنه ها، جلودار مردها در امر پشتیبانى از دفاع مقدس و جنگ تحمیلى بوده اند. به تعبیر امام راحل:

«... خط اینها (بانوان) و زحمات اینها، بیشتر از مردها باید گفت بود. براى اینکه وقتى که بانوان مى آیند، در میدان؛ قوه مردها دوچندان مى شود و یا ده چندان مى شود ...».

خدمات و عملکرد بانوان ایرانى در طول دفاع مقدس، تداوم کارکرد درخشان آنها در طول نهضت و انقلاب اسلامى بوده است، یعنى از آغاز حرکت ها و اقدامات ایرانیان براى به پیروزى رساندن انقلاب تا لحظات حساس و سرنوشت ساز پیروزى آن.

حضرت امام با یادآورى خدمات شایسته بانوان، ضمن تقدیر از فعالیت هاى آنان، خطاب به آنها فرمود:

«... امیدوارم که همان طورى که شما خانم ها در همه امورى که مربوط به پیشرفت اسلام در قبل از این انقلاب و در زمان انقلاب و بعد از انقلاب داشتید، به همین نحو خداوند توفیق دهد به شما که با تعهد باقى باشید و خدمت کنید به این کشورى که در زیر ستم ستمکاران پایمال شده بود ...».

تعمق در فرمایش امام، مشخص مى کند هدف جامعه اسلامى از فراهم ساختن زمینه شرکت زنان در فعالیت ها و از جمله دفاع مقدس، اقدام مسئولانه آنها و انجام عملکردهایى جهت پیشرفت اسلام و پیشبرد انقلاب و صدور ارزش ها است؛ ضمن آنکه شرط اصلى و وجودى بانوان در رسیدن به این توفیق، تعهد داشتن و متعهد بودن آنها به انجام اقدامات جهت پیشرفت اسلام، انقلاب و دفاع مقدس است.

حماسه هاى شیرزنان در جنگ و نقش آنان در خط مقدم

اصلى ترین حماسه ها و عملکردهاى درخشان بانوان ایرانى در خط مقدم جنگ، به امداد و کمک رسانى به موقع آنها به زخمى هاى جنگ، نیز خدمات رسانى در امور تغذیه و فراهم ساختن خوراک و پوشاک براى رزمندگان، در اوج جنگ و در زمان عملیات ها و امور جنگ خلاصه نمى شد؛ مهم تر از همه، دلاورى ها و شجاعت هایى بوده است که برخى از بانوان ایرانى در خط اوّل جنگ، به نمایش گذاردند. بخصوص در ابتداى شروع جنگ و زمانى که خاک مقدس جمهورى اسلامى ایران، از چندین نقطه مرزى مورد تجاوز قرار گرفته بود. اگر اقدامات، تشویق ها، حمایت ها و شرکت مؤثر و مستقیم بانوان در جنگ علیه دشمنان نظام و در رویارویى با

اگر گفته شود یکى از اصلى ترین عوامل زمینگیر شدن ارتش بعث عراق

در استان هاى مرزى کشور، در پرتو عملکرد و اقدامات مؤثر بانوان ایرانىِ

مستقر در آبادى ها و شهرهاى مرزنشین و جانفشانى آنها به دست آمده،

سخنى به گزاف گفته نشده است.

عناصر فریب خورده داخلى نبود، چه بسا دشمنان در همان ابتداى جنگ، به اهداف شوم خود ـ یعنى تصرف و اشغال مناطق مرزى ـ توفیق مى یافتند؛ اما روحیه شهادت طلبى و بى باکى بانوان غیور ایرانى در داخل شهرها و آبادى هاى خالى از مردان، نیز تشویق ها و روحیه بخشى آنها به مردان و فرزندان جنگجوى خود، مبنى بر مقاومت ورزیدن و دفاع کردن از خاک و سرزمین خود، دشمن را با دژى مستحکم روبه رو ساخت که هرگز تصور آن را نکرده بود.

دشمن پیش از هجوم به خاک مقدس ایران، در این خیال خام بود که پس از هجوم همه جانبه به مرزها، شهرها و آبادى هاى ایران، نیز با جنگ روانى و انداختن رعب و وحشت در دل ساکنان ـ بخصوص بانوان و کودکان ـ آنها را وادار خواهد ساخت به اجبار یا با عجز و لابه، از شوهران مبارز خود بخواهند با ترک کردن جبهه جنگ و دفاع، خانواده خویش را به شهرهاى امن برسانند، بدین وسیله، هم جلوى مقاومت شوهران و فرزندان خود را در برابر دشمن بگیرند، هم خود بانوان با ترک گفتن منطقه و خالى کردن شهرها، باعث تضعیف روحیه رزمندگان خط مقدم گردیده، از حجم نیروهاى مؤثر جبهه مقاومت مى کاستند؛ به علاوه با ترک کردن منطقه، موقعیت پشت جبهه را خالى کرده و این فرصت را به دشمن مى دادند که با دور زدن سپاه مقاومت کننده و داخل شدن به شهر بى دفاع و خالى از سکنه، مناطق را به اشغال و تصرف خود در آورند و مقاومت افراد خط مقدم را شکسته و بسیارى از مدافعان را به اسارت در آورند.

اما این خیال ناکام ماند. با جانفشانى و شجاعت شیرزنان ایرانى و روحیه بالاى آنها براى مقاومت کردن، همچنین تشویق بى امان همسران و فرزندان خود به مقاومت و عدم ترک صحنه و باقى ماندن در منطقه ـ على رغم وحشت و ناامنى ـ درست در زمانى که شهرها، آماج حملات زمینى و هوایى قرار داشت، فرصت آماده شدن، بسیج مردمى و انسجام را به نیروهاى نظامى و دفاعى کشور داد. در پرتو حرکت شجاعانه بانوان، دشمن نه تنها به اشغال مناطق مرزى کشور توفیق نیافت، بلکه پس از اندک زمانى زد و خورد با ساکنان محلى ـ که على رغم فشارها و وحشت هاى فراوان ـ حاضر به تخلیه منطقه خود نشده بودند و همچنین مقاومت و هجوم رزمندگان اسلام، مجبور شدند از خاک ایران عقب نشینند.

بنابراین اگر گفته شود یکى از اصلى ترین عوامل زمینگیر شدن ارتش بعث عراق در استان هاى مرزى کشور، در پرتو عملکرد و اقدامات مؤثر بانوان ایرانىِ مستقر در آبادى ها و شهرهاى مرزنشین و جانفشانى آنها به دست آمده، سخنى به گزاف گفته نشده است.

شور و شوق بانوان ایرانى، جهت حضور مؤثر ـ حتى درون جبهه و در خط مقدم ـ تا پایان دفاع مقدس باقى ماند تا آنجا که حضرت امام(ره) در سخنرانى خویش، به شور و اشتیاق بانوان اشاره دارند.

بانوان ایرانى، «ام وهب»هاى عرصه دفاع مقدس

زنان فداکار ایرانى در طول هشت سال دفاع مقدس، بارها چونان «ام وهب» معرکه کربلا حماسه آفریدند. تشویق ها و ترغیب هاى شیرزنان در پشت جبهه، عامل اصلى در گرما بخشیدن به حال و هواى جبهه هاى حق علیه باطل بود، که در برخى از وصیت نامه شهداى گرانقدر در هنگام وصیت به مادران خویش نمودار شده است.

هیجان و تشویق هاى زایدالوصفى که بانوان در هنگام پوشیدن لباس رزم بر اندام رشید فرزندان و همسران فداکار خویش داشتند، در هیچ جاى دنیا و انقلابات دیگر کشورها مثل و مانند نداشته و نخواهد داشت.

حرکت شجاعانه آنها، در روحیه بخشیدن به مبارزان اسلام مؤثر واقع مى شده، اوج روحیه بخشى (مادران و همسران رزمندگان و شهدا) در قبل از عملیات و بخصوص هنگام نوشتن وصیت نامه، تبلور و درخشندگى یافته است.

در قسمتى از وصیت نامه شهید على عسکرشاهى اعزامى از استان یزد، این مطلب به زیبایى هر چه تمام تر و در قالب عباراتى دلنشین به تصویر کشیده شده. این اقدامات، توان واقعى و اصلى دفاع مقدس بوده که توسط بانوان ایرانى صورت گرفته، بیانگر نقش و تأثیر مؤثر حرکت هاى آنها در طول دوران دفاع مقدس بوده است:

«... مادرم! چه خوب مرا داماد کردى. آن لحظه اى که تصمیم به ازدواج گرفتم، شما با دست خود، لباس دامادى را ـ که همان لباس سپاه بود ـ به تنم کردى و عاقبت تبدیل به کفنم شد. مادرم! برایم خوب عروسى پیدا کردى! این مراسم ازدواج در کنار کارون انجام گرفته. مادر! شما مرا به طرف حجله گاه سنگرم فرستادى و من هم عاشقانه عروس شهادت را در آغوش گرفتم. پس بنابراین نباید جامه سیاه بر تن کنى ...».

همین شور و اشتیاق در بانوان ایرانى است که در کلام امام(ره) از آن به عنوان نیروى مضاعفى، یاد شده که باعث تقویت روحیه مردان در عرصه دفاع مقدس مى گردیده است. عاملى که نقش آن باعث موفقیت هاى بسیار بزرگى در طول جنگ شده است. بسیارى از پیروزى هاى رزمندگان اسلام در جبهه ها، مرهون اقدام ارزنده ـ یعنى آفرینش روحیه مقاومت توسط فرزندان و همسران بوده ـ که باعث بى باکى، جسارت و شجاعت آنها در جبهه جنگ مى شده است.

وظیفه نشر فرهنگ و ارزش هاى دفاع مقدس

لزوم باقى ماندن بانوان ایثارگر در صحنه، حتى پس از اتمام جنگ فیزیکى، امرى روشن است. حضور در صحنه توسط بانوان، پیامدها و نتایج مثبت در زمینه هاى مختلف به همراه خواهد داشت که در اینجا به یک بُعد آن ـ یعنى نقش زنان در گسترش فرهنگ دفاع مقدس ـ اشاره مى شود:

بانوان ایثارگر و حافظ ارزش هاى دفاع مقدس

به کار گرفتن بانوان ایثارگر و دست اندرکار در امور جبهه در دوران دفاع مقدس که در طول جنگ، ارزش ها و لیاقت هاى خود را نشان داده اند، در رأس امور اجرایى و برنامه ها و پست هاى مربوط به بانوان از یک طرف، و تداوم همکارى آنها جهت حفظ و تلاش براى گستردگى و نشر هر چه مؤثرتر فرهنگ دفاع مقدس، رغبت و علاقه بانوان نسل جدید را که دوران حماسه دفاع مقدس را درک

نکرده اند، به آشنا شدن با حال و هواى آن روزها و درک ملموس تر نقش خویش، فراهم خواهد آورد؛ زیرا اینان به عنوان خواهرانى باید باشند که در دوران کنونى، حافظ خون شهدا و پاسدار ارزش هاى انسانى، اسلامى و مکتبى گردند. آنچه که امروزه بیش از هر چیز در قشر جوان ایرانى تأثیرگذار خواهد بود، عمل و اجرا و صورت عملى و اجرایى کارها، نیز تبلور ارزش ها خواهد بود.

بهره گیرى مناسب از هنر و خلاقیت بانوان

در زمینه به کارگیرى و استفاده از نیروهاى خلاق و صاحب ذوق و استعداد، همیشه باید به سخن ارزشمند مولایمان على(ع) عنایت داشته باشیم که فرموده: هر کس را دوستان و نزدیکانش وا گذارند، بیگانگان پذیرایش خواهند بود.

لازم است با برنامه ریزى اصولى و به دور از سلیقه گرایى، همچنین مشورت با کارشناسان خبره و متعهد، در کنار سود جستن از مربیان و آموزگاران متعهد، طرح ها و برنامه هاى خود در زمینه نهادینه ساختن ارزش هاى دفاع مقدس را عملى کنیم، یعنى در چارچوب برنامه هاى اصولى و اقناع کننده، از سطوح پایین مدارس، حتى از مهد کودک ها، با استفاده از ابزار پیشرفته، نوباوگان دختر را ـ که در آینده مادران جامعه خواهند بود ـ با ارزش هاى اسلامى و اندیشه هاى ارزشى دفاع مقدس آشنا کنیم.

البته در این زمینه باید به هوش باشیم و باور داشته باشیم دختران خردسال امروز، با توجه به رشد و پیشرفت سریع علمى، بخش بزرگى از نیروهاى اجتماعى، خانوادگى، فرهنگى و حتى سیاسى و ادارى را تشکیل خواهند داد؛ بنابراین تأثیرات مستقیم آنها ـ چه در نهادهاى خصوصى و خانوادگى و چه در نهادهاى کلان ادارى و رسمى ـ بر کودکان نسل هاى بعدى، به بالاترین حد افزایش خواهد یافت. به همین دلیل ارزشى ساختن نوباوگان و دختران خردسال امروز و آشنا ساختن آنها با مفهوم ارزش هاى دفاع مقدس لازم است؛ همچنین زنده نگه داشتن خاطرات و اقدامات سلحشورانه رزمندگان در جبهه، نیز توجیه آینده سازان نسبت به سؤالات و نکات مبهمى که ممکن است براى آنها در آینده پیشامد کند، در همان سنین پایین. برآیند این اقدامات، نسل سوم و نسل هاى بعدى جامعه اسلامى را با ارزش هاى دفاع مقدس همراه و همگام خواهد ساخت.

«درود بى پایان بر زنان متعهدى که اکنون در سراسر کشور به تربیت نوباوگان ... اشتغال دارند.».

نتیجه

حضور مؤثر و متعهدانه بانوان ایرانى در عرصه هاى مختلف نظام در طول دفاع مقدس، به نحو چشمگیر ـ حتى در برخى زمینه ها، مؤثرتر از مردان ـ انجام گرفته است و فرمایش امام راحل، گویاى صدق این ادعاست:

«... ما بسیارى از موفقیت ها را مرهون خدمت هاى شما بانوان مى دانیم. شما هستید که علاوه بر آنکه خودتان فعالیت مى کنید، فعالیت را در مردها مضاعف مى کنید ... و شما ـ بحمداللّه ـ زحمت کشیدید، رنج بردید و در همه مراحل پایدارى کردید و بانوان ایران در همه جا فعالیت کردند. چه فعالیت هاى فرهنگى و چه فعالیت هاى اقتصادى ... و قشر کثیرى در فرهنگ و ادب و علم و هنر ... بانوان ایران، جان شان را، جوانان شان را، وقت شان را وقف اسلام کردند و اسلام را به اینجا رساندند ...».

در حال حاضر بانوان نباید از این نکته غافل شوند که حیاتى بودن حضور مؤثر و متعهدانه آنها، تنها در طول دفاع مقدس خلاصه نشده؛ جامعه اسلامى ما که اکنون از جهات مختلف، مورد هجمه دشمنان خارجى و داخلى قرار گرفته، بیش از همه زمان هاى دیگر و حتى بیش از دوران انقلاب و دفاع مقدس، به حضور مؤثر و متعهد آنها در جامعه نیازمند است.

بانوان ما باید آگاه باشند که هنر متعهدانه، ذوق و خلاقیت توأم با ارزش، گام عملى با نیتى الهى در وجود آنها مورد نیاز است تا در پرتو آن، فرهنگ ارزشمند دفاع مقدس در دل و جان کودکان، نوجوانان، جوانان و حتى مردان و همسران آنها باقى بماند. آنان مى بایست نصیحت امام را جهت حضورى همیشگى در صحنه مد نظر داشته باشند:

«مطمئن باشید که تا شماها (بانوان) در صحنه هستید و جوان تربیت مى کنید، این اسلام به پیش مى رود.».